İngilizce Lehçeleri ve Aksanları
- 26 Kas 2023
- 4 dakikada okunur
İçindekiler:
Yaygın diller kültürel ve bölgesel farklılar neticesinde lehçelere ve aksanlara ayrılır. İngilizce de bir istisna değil. Lingua franca (ortak dil) olarak kullanılmak ve hareketli bir tarihe sahip olmak da farklı lehçeleri ve aksanları beraberinde getiriyor. Bu yazımızın konusu İngilizce lehçeleri ve aksanları olacak.
İngilizce Lehçeleri ve Aksanları Neden Önemli?
Sadece iş dünyasında değil, genel olarak İngilizce kullanırken de farklı kültürlerden insanlarla karşılaşabiliriz. İletişim yeteneğimizi arttırmak için İngilizce lehçeleri ve aksanları bilmek ve genel bazı kullanımlara hakim olmak avantajlı olacaktır.
İngilizce Lehçeleri ve Aksanları
Amerikan İngilizcesi
Amerikan İngilizcesi tarihsel, coğrafi ve kültürel değişimlerle yoğrulmuş bir yapı. Bu ayrışma 1600’lerin başlarına dayanır. İlk başarılı İngiliz kolonisi 1607 yılında “Jamestown” adıyla Chesapeake koyunda kurulmuştur.
Farklı Kullanım Örnekleri:
Amerikan İngilizcesinde “sonbahar” için “fall” kullanılırken İngiliz İngilizcesinde “autumn” kullanılmaktadır. Ek olarak Amerikalılar “kamyon” için “truck” kullanırken İngiliz İngilizcesinde “lorry” kullanılır.
İngiliz İngilizcesi
İngilizcenin tarihini detaylı olarak “İngilizcenin Tarihi” adlı yazımızda incelemiştik. Bu denli değişimler de tabii ki farklılıkları beraberinde getirmiştir.
Farklı Kullanım Örnekleri:
İngilizler “kurabiyeye” “biscuit” derken Amerikanlar “cookie” demektedir.
Bunun yanında “patates kızartması” için İngilizler “chips” kullanırken Amerikanlar “fries” kullanmaktadır.
Kanada İngilizcesi
Kanada İngilizcesi de birçok farklı değişim geçirmiştir. Amerikan İngilizcesinden farklı olarak Fransızca ve yerli dillerin de etkisi fazladır.
Farklı Kullanım Örnekleri:
Kanadalılar “bere” için “tuque” kullanır, Amerikalılar ise “beanie”.
Ek olarak “hidro” diyebileceğimiz “hydro” kelimesini genel olarak “elektrik” kelimesi yerine kullandıkları görülebilir.
Dipnot: Kanada'da hidroelektriğin oldukça yaygın kullanılması ve “Toronto Hydro” ve “BC Hydro” gibi adında "hydro" kelimesini bulunduran elektrik şirketlerinin varlığı buna yol açmıştır.
Avustralya İngilizcesi
Avustralya’da ilk başarılı İngiliz kolonisi 1788’de Port Jackson, Sidney’de kuruldu. Ve çok ilginçtir ki İngiltere burayı başta mahkumları sürgün ettiği bir koloni olarak kurdu. Yani başta Avustralya bir “penal colony” idi. Bunun sebebi İngiltere’nin hapishanelerinin çok kalabalık olmasıydı. Ayrıca potansiyel suçlular için sürgün, bir göz dağı olarak kullanılmak istenmişti.
Kullanım Örnekleri:
Amerikalılar parmak arası terliğe “flip-flops” derken Avustralyalılar “thongs” demektedir.
Ayrıca öğleden sonra için genelde “afternoon” kullanılırken Avustralyalılar “arvo” kelimesini kullanabilmektedir.
Hintli İngilizcesi
Uzun süre İngiltere kolonisi olan Hindistan’da konuşulan İngilizce kültürde etkisini bırakmıştır. Aynı zamanda burada konuşulan İngilizce Hintçe, Bengalce, Tamilce ve daha farklı dillerden etkilenmiş durumdadır.
Farklı Kullanım Örnekleri:
Amerikalılar biber gibi acı sebzelere “peppers” derken Hintliler “chillies” demeyi tercih etmektedir.
Bunun yanında “flat” Amerikan İngilizcesinde “daire” (ev anlamında) olarak kullanılırken Hintli İngilizcesinde “apartment” olarak kullanılır.
Karayip İngilizcesi
Karayipler kültürleri ve dilleri içinde eriten bir kazan olarak nitelendirilebilir. Oldukça farklı kullanımlar mevcuttur. Özellikle bazı şarkılarda ritmik avantajı nedeniyle kullanılabilir. Rihanna’nın “Work” adlı şarkısı en ünlü örnek olarak verilebilir.
Farklı Kullanım Örnekleri:
“Buradayım” anlamında çoğunlukla “I am here” kullanılırken Karayip İngilizcesinde “mi deh yah” kullanıldığını görebiliriz.
Ayrıca “takılmak” (arkadaşlarla) anlamındaki “hanging out” yerine “liming” kullanıldığını görebiliriz.
Nijerya İngilizcesi
Afrika’nın kalbi olan Nijerya, Hindistan gibi geçmişte uzun yıllar boyunca İngiliz kolonisi olarak kalmış bir yer. Bu tesir oldukça yer edinmiştir. Zira, resmi daireler ve okullarda İngilizce kullanılır. Ülkenin resmi dilidir.
Farklı Kullanım Örnekleri:
“Nasılsınız?” demek için çoğunlukla “How are you?” kullanılırken Nijeryalılar “How far?” kullanmaktadır.
Ayrıca “sıkıntı”, “sorun” anlamlarındaki “trouble” yerine “wahala” kullanımını görebiliriz.
Singapur İngilizcesi
100 yıldan uzun bir süre İngiliz kolonisi olarak kalmış olan Singapur’da bugün İngilizce resmi 4 dilden biridir. Bu nedenle İngilizce yaşamın içine tesir etmiştir ancak yerel ögelerden de etkilenmiştir.
Farklı Kullanım Örnekleri:
Singapurlular vurgulama ve onaylama için “lah” ve “lor” diyebilmektedir. Bu da dile ayrı dilbilimsel bir doku eklemektedir. Genel olarak İngilizcede vurgulama için “indeed”, onaylama için “sure” gibi kelimelerin kullanıldığını görürüz.
Bunun yanında “shiok” kelimesinin “delightful” yerine kullanıldığını görebiliriz. “Delightful” ise “hoş” anlamına gelmektedir.
Güney Afrika İngilizcesi
Güney Afrika da İngiliz kolonisi olma tarihine sahiptir. 1961’e kadar resmi olarak koloni olma statüsünü taşımıştır. Önce Hollanda, sonrasında ise uzun yıllar boyunca İngiliz kolonisi olarak kalması Güney Afrika’ya İngilizcenin oldukça fazla tesir etmesinde etkili olmuştur.
Farklı Kullanım Örnekleri:
“Barbekü” kelimesi genelde “barbecue” olarak kullanılırken Güney Afrikalılar tarafından “braai” olarak kullanılır.
Ayrıca ilginçtir ki Güney Afrikalı birini “trafik lambası” için “robot” derken duyabilirsiniz. Ancak genelde “traffic light” olarak kullanılır.
İrlanda İngilizcesi
İrlanda, yüzyıllar boyunca İngiliz etkisi altında kalmıştır. Fakat halen İrlanda İngilizcesinde Kelt kökenlerinin yansımalarını görebiliriz.
Farklı Kullanım Örnekleri:
İrlanda İngilizcesinde eğlence veya keyifli zaman için “good time” ya da “fun” yerine “craic” kullanıldığını görebiliriz.
Ayrıca “iyi” anlamındaki “good” ya da “okay” için “grand” kullanıldığını görebiliriz:
Q: "Did you get lost?" “Kayıp mı oldunuz?”
A: "No, I found my way; it's grand." “Hayır, yolumu buldum; yok bir şey.”
Dipnot: Çoğunlukla “It’s okay.” olarak görebileceğimiz yapı konuşma dilinde “Yok bir şey.” ya da “Önemli değil.” gibi anlamlara gelir.
Yeni Zelanda İngilizcesi
1800’lerin ortalarına doğru yerleşme ve savaşla birlikte genişleyen İngiliz etkisi Yeni Zelanda’ya İngilizceyi de getirdi. Yeni Zelanda’ya 1300’lerde yerleşen Maori kültürü adadaki İngilizceyi de etkilemiştir. Diğer Pasifik Adalıların da dile katkıları olmuştur.
Farklı Kullanım Örnekleri:
Yeni Zelandalılar da Avustralyalılar gibi parmak arası terliğe farklı bir isim vermişlerdir. “Jandals”, “flip-flops” yerine kullanılmaktadır.
Ayrıca genelde “hiking” olarak kullanılan “doğa yürüyüşü” kelimesine “tramping” derler.
Sizinle İngilizceyi zenginleştiren farklı kullanımlara göz attık. Tarihsel, coğrafi ve kültürel değişimler farklı İngilizce lehçeleri ve aksanlarının çıkmasına yol açmıştır. Buradaki farklı kullanımlar size İngilizce iletişim boyutunda avantaj sağlayacaktır. Başarılar!
Yorumlar